- صفحه نخست
- .
- حدیث دوست
- .
- اخبار
- .
- دروس و بیانات
- .
- چند رسانه ای
کلیه حقوق محفوظ است، استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
طراحی و تولید: "ایران سامانه"
- |
- |
- |
- |
- |
در پي سرعت گرفتن حرکت انقلابي مردم در سال 56 و افزايش آن در سال 57 شاه براي حفظ قدرت مجبور به استفاده از ارتش شد. شاه به دليل آگاه نبودن به عمق نارضايتي مردم بر اين نارضایتی‌ها دامن زد و حرکت مردم را به استهزا گرفت به‌طوری‌که در مصاحبه مطبوعاتي روز 23 ارديبهشت 1357 در مورد اوضاع بحراني ايران گفت: «اين شورش‌ها را دو گروه تجزیه‌طلبان و سياسيون قديمي رهبري می‌کنند تظاهرات ضد میهنی چند روز اخير کار کساني است که به‌سلامتی پيشه‌وري شراب می‌خورند و باکسانی که می‌خواهند ايران را به ايرانستان تبديل کنند و افراد اين شورش‌ها به عقايد بچه‌گانه، احمقانه، عجيب و غيرقابل درک مربوط می‌شوند. »
اما اين سخنان بر آتش خشم مردم دميد؛ يكي از تجلي‌هاي اصلي اين خشم در نماز عيد فطر به امامت شهيد مفتح در روز 13 شهريور 1357 و تظاهرات گسترده پس‌ازآن در تهران و ساير شهرها رخ‌نمود.
در پیام 15 شهریور ماه حضرت امام خمینی که پیامی برای تداوم نهضت بود به مناسبت عید فطر صادر شده بود. این پیام زمانی صادر می شد که دوروز پیش از آن در روز 13 شهریور سال 1357 " نماز و راهپیمایی میلیونی تاریخی عید فطر ،در تپه های قیطریه " برگزار شده بود.
حضرت امام خمینی دراین پیام یادآور شدند"مردم مسلمان ایران به دنبال برگزارى نماز عید، دست به عبادت ارزنده دیگرى زدند که آن فریادهاى کوبنده علیه دستگاه جبار و چپاولگر براى بپا داشتن حکومت عدل اسلام است که کوشش در این راه از اعظم عبادات است، و فدایى دادن در راه آن سیره انبیاى عظام، خصوصاً نبى اکرم و وصى بزرگ او، امیر مؤمنان است. اینجانب از فداکاریهاى ملت ایران تشکر کرده و قدرت و عظمت او را در پناه قرآن و احکام اسلام از خداوند متعال با تضرع خواهانم. (صحیفه امام، ج3، ص: 454)
حضرت امام خمینی دراین پیام ضمن تاکید برادامه نهضت از مردم خواستند که به حرفهاى فریبنده شاه و دولت و طرفداران اندک آنان توجه نکنند و خاطرنشان کردند"اینان که براى فریب ملت از آزادى دم مىزنند، زندانهایشان از روحانى و دانشگاهى و بازارى و سیاسى و کارگر و دهقان لبریز است، و بزرگان روحانى و سیاسى به جرم حقگویى و آزادیخواهى در تبعیدگاهها به سر مىبرند. این چه آزادى است که سانسور مطبوعات هنوز به حال خود باقى است و از نشر مسائل اساسى و حیاتى ملت شدیداً جلوگیرى به عمل مىآید، و حکومت شبه نظامى در سراسر ایران بر پاست؟! مردم ایران هرگز زیر بار شهربانى شاه نمىروند و به اعتراضات قانونى خود ادامه خواهند داد. ملت ایران دیگر از این شعبده بازیها گول نخواهند خورد."( صحیفه امام، ج3، ص: 456)
به این ترتیب با پیام حضرت امام خمینی(س) زمینه براى تظاهرات 16 شهریور فراهم آمد و با توجه به تجربه موفق برگزاري راهپيمايي 13 شهريور (عيد فطر) ، جامعه روحانیت مبارز به دبیرکلی آیت الله مهدوی کنی و با حضور اعضای تاثیر گذار شواری انقلاب، تصميم گرفت بار ديگر در مقابل حكومت شریف امامی و به‌منظور برائت از وي، تظاهراتي انجام شود.
در این راهپیمایی مردم در کنار چهره های تاثیر گذار انقلاب چون آیت الله طالقانی، شهید مفتح، شهید مطهری، آیت الله مهدوی کنی از نقاط مختلف شهر به سمت میدان آزادی حرکت کردند.
شهيد محلاتي دراین‌ارتباط مي‌گويد:"بعد از راهپيمايي عيد فطر به اين نتيجه رسيديم كه اين كار بايد بانظم و ترتيبي ادامه يابد، جلسه‌اي گرفتيم و از صبح تا غروب دورهم بوديم و تصميم گرفتيم كه روز پنجشنبه (16 شهريور) راهپيمايي كنيم."
آيت‌الله بهشتي نيز در جامعه روحانيت استدلال كرد كه"بعد از راهپيمايي عيد فطر حالا كه مردم آمدند نبايد در اين حركت مردمي فترت ايجاد شود" لذا از مردم براي راهپيمايي دعوت شد.
باوجود برخي اختلافات براي اعلام عزاي عمومي يا برپايي راهپيمايي با فرارسيدن سحرگاه روز 16 شهريور سيل جمعيت از گوشه گوشه‌ي تهران جاري شد. به گزارش كيهان، تهران یکپارچه تعطيل و تظاهرات بود. صدها هزار تظاهركننده در خيابان‌هاي تهران راهپيمايي كردند. راهپيمايان براي سربازان دست تكان مي‌دادند و گل پرتاب مي‌كردند. ناظران تعداد راهپيمايان را تا یک‌میلیون نفر تخمين زدند. طول صف‌هاي راهپيمايان به چند كيلومتر مي‌رسيد.
در اين راهپيمايي زنان با چادر سياه جلو جمعيت درحرکت بودند و موتورسواران بافاصله 100 و 200 متري جلوتر از همه حركت مي‌كردند تا هم راه را باز كنند و هم به راهپيمايان آب و غذا برساندند. در اين تظاهرات رهبران جبهه ملي نيز شركت كردند.
روزنامه اطلاعات در این خصوص گزارش داد: جمعيت راهپيمايي در پايان به صدها هزار نفر رسيد. مردم بر سر راهپيمايان گلاب مي‌ريختند. ابتدا مأموران كوشش كردند جلو راهپيمايي را بگيرند؛ اما بعد راه را باز كردند و به دنبال جمعيت به حركت درآمدند. صدها موتورسوار با شعار و تابلو جلوي جمعيت حركت مي‌كردند.
در زير پل سيدخندان يك شعار كمونيستي بر روي پارچه علم شد كه بلافاصله مردم آن را پايين كشيدند. كاميون‌هاي ميوه كه هرلحظه خالي و پر مي‌شدند جمعيت را همراهي مي‌كردند.
اين خبرها تا نزديكي ظهر براي چاپ در روزنامه‌هاي عصر روز شنبه تهيه شدند ولی به دليل اخبار 17 شهريور روزنامه‌ها نتوانستند اخبار عصر پنجشنبه را منتشر كنند.
شهيد محلاتي كه در آن روز از طرف جامعه روحانيت مسئول ستاد برگزاري راهپيمايي بوده است، چنين گزارش مي‌كند: ارتش با وسايل زرهي در سراسر خيابان انقلاب فعلي مستقرشده بود. بااین‌حال ملت از شميران حركت كردند به‌طرف پايين. ما رابط داشتيم كه مرتب به ما خبر مي‌دادند.
هنگام ظهر آيت‌الله بهشتي در خيابان انقلاب نزديك پيچ شميران به نماز ايستاد، خبر آوردند آخر صف حدود چهارراه قصر است. بعد از نماز، جمعيت را به‌طرف ميدان شهياد (آزادي) حركت داديم. شعارها را كنترل مي‌كرديم. شعارها از جلو تعيين مي‌شد. عصر به ميدان آزادي رسيديم. قرار شد آيت‌الله بهشتي براي جمعيت صحبت كند و آقاي ناطق نوري كه لباسش را عوض كرده و لباس شخصي پوشيده بود، قطعنامه را بخواند. به روايت آقاي ناطق نوري، نزديك به غروب بود كه جمعيت به ميدان آزادي رسيد. كاميون‌هاي ارتشي داخل ميدان آزادي استقراریافته بودند، مردم به‌ویژه خانم‌ها با شعارهاي خود سربازان و درجه‌داران را منقلب كردند و آن‌ها را به گريه انداخته بودند.
آيت‌الله بهشتي تصميم گرفت براي جمعيت سخنراني كند. از او دعوت كردند روي يك اتومبيل پارك شده برود، وي اين اقدام را بدون اجازه صاحبش غاصبانه شمرد و امتناع كرد. بشكه‌اي پيدا كردند و ايشان روي آن ايستاد و سخنراني كرد. آقاي ناطق نوري همچون تحت تعقيب بود، بالباس شخصي و عينك دودي قطعنامه را قرائت كرد.
آيت‌الله بهشتي نيز اعلام كرد جامعه روحانيت برنامه‌اي براي راهپيمايي بعدی ندارد.
بنا بر گزارش ساواك،"تظاهرات اين روز از منطقه قيطريه، ونك، پهلوي (ولي‌عصر) ژاله و مناطق جنوب شهر شروع شد و جمعيت‌ها در شاهرضا (انقلاب) و آيزنهاور(آزادي) به هم پيوستند و ساعت 30 : 18 به ميدان شهياد (آزادي) رسيدند."
جمعیت انقلابی حاضر در راهپیمایی نام میدان شهیاد را به میدان آزادی تغییر دادند.
